ถึงเวลาแล้วหรือยัง ที่เราจะนำการฝึกสติ (Mindfulness Practice) มาใช้ในองค์กร

จากสถิติเกี่ยวข้องกับความเครียด และการมีสุขภาพจิตไม่ดีของพนักงานช่วง Covid-19 มีผลเป็นที่น่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง โดย Harvard Business Review ได้ทำแบบสำรวจกับพนักงานในประเทศอเมริกา 1,200 คน พบว่าราวๆ 70% มีความเครียดที่สูงขึ้นกับหน้าที่การงานในช่วงโควิท และผลสำรวจของ Mind Share Partners ในพนักงานบริษัททั่วโลกจำนวน 2,700 คน พบว่า 40% รู้สึกว่า “สุขภาพจิตแย่ลง” ตั้งแต่มีโรคระบาดนี้เข้ามา ก็เป็นที่น่าสังเกตว่าจำนวนครึ่งหนึ่งของ Millennials และ 75% ของวัยรุ่น Gen Z ได้รับผลกระทบด้านนี้โดยตรง มีการลาออกจากงานโดยมีเหตุจากสุขภาพจิตเป็นหลัก แสดงให้เห็นว่าสถานการณ์โลกโดยรวมค่อนข้างน่าเป็นห่วง ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
อย่างที่ทราบกันดีว่าสุขภาพจิต มีผลโดยตรงกับ performance ในการทำงาน ทั้งการป่วย ลา ขาด สาย หรือ ทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ซึ่งแน่นอนว่าในบริบทช่วงเวลาโรคระบาททั่วโลกขนาดนี้ การบรรเทา และแก้ไขปัญหามีความจำเป็นอย่างยิ่ง⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
ในแง่ของการบรรเทา สิ่งที่สำคัญคือการมีกลุ่มพนักงานที่ทำหน้าที่ในการรับฟัง เพื่อเป็นพื้นที่ปลอดภัยให้กับพนักงานคนอื่นๆ โดยใน headquarters ของบริษัท Best Buy ได้มีการจัดตั้งกลุ่ม Employee Resource Group (ERG) เพื่อเป็นทรัพยากรบุคคลหลักที่สามารถพูดคุยแลกเปลี่ยนและให้การสนับสนุนเรื่องสุขภาพจิตได้ โดยเน้นการสร้างสัมพันธภาพในที่ทำงาน และการช่วยเหลือระหว่างกัน โดย Program ในลักษณะนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะได้รับการสนับสนุนทั้งในรูปแบบ top-down และ bottom-up ในการดำเนินให้สามารถประสบความสำเร็จได้ โดยในปัจจุบันมีบริษัทอีกมากมายที่ได้นำ model ERG นี้ไปใช้ต่อและได้ผลช่วยเพิ่ม engagement ของพนักงาน และช่วยบรรเทาภาวะสุขภาพจิตที่ไม่ดีในแง่มุมต่าง ๆ ได้⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
นอกเหนือจากการบรรเทาปัญหาสุขภาพจิตในเชิงตั้งรับ ยังมี method ที่กำลังมาแรงอีกอย่าง นั่นคือ “Mindfulness Practice” หรือ “การฝึกสติ” ในองค์กร ซึ่งจะเป็นเครื่องมือที่ทั้งช่วยบรรเทาปัญหาสุขภาพจิต และยังเป็นเครื่องมือเชิงรุกในการสร้างความยั่งยืนของสุขภาวะพนักงานอีกด้วย ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
:::::::::::::::::::::::::::⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
🔰 เริ่มต้นที่การทำความเข้าใจกับคำว่า “Mindfulness” หรือ “สติ” กันก่อน⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
Mindfulness หรือ สติ หมายถึงการฝึกฝนให้อยู่กับปัจจุบัน รู้สึกตัว เท่าทัน ทั้งทางร่างกาย อารมณ์ และความคิด หากอยู่ในบริบทองค์กร เป้าหมายมักเกี่ยวข้องกับการลดความเครียด และเพิ่มสมาธิ การจดจ่อ ซึ่งทักษะและการฝึกสตินี้ ไม่จำเป็นต้องเกี่ยวข้องกับการนับถือศาสนาแต่อย่างใด ไม่ว่าจะมีศาสนาหรือไม่ หรือจะนับถือศาสนาอะไร ก็สามารถที่จะฝึกสติได้ด้วยกันทั้งสิ้น โดยในช่วงหลายปีที่ผ่านมา องค์กรในโลกตะวันตก อย่าง Google, SAP, Intel และอีกหลายๆ องค์กรชั้นนำระดับโลก ได้มีการนำ program ฝึกสติมาใช้ในองค์กร ทั้งเพื่อเป็นการสร้างปัจจัยป้องกันในด้านสุขภาพจิต เพิ่มความฉลาดทางอารมณ์ (emotional intelligence) และเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงาน ⁣⁣⁣

⁣⁣⁣
ประโยชน์ของการฝึกสติ อย่างที่รู้ๆ กันนั้นมีมากมายยิ่งนัก แต่หากให้แตกมาเป็นด้านๆ ที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน ก็จะสามารถแจกแจงได้ดังนี้⁣⁣⁣
▪️ การมีสติ ช่วยเพิ่มความสามารถในการจดจ่อกับ task งาน⁣⁣⁣
▪️ การมีสติ ช่วยเพิ่มความสามารถในการ multitasking⁣⁣⁣
▪️ การมีสติ ช่วยให้ตัดสินใจได้อย่างมีหลักการและพิจารณาความเป็นเหตุเป็นผลมากกว่าอารมณ์ มีการใช้หลักฐานมาสนับสนุนมากขึ้น⁣⁣⁣
▪️ การมีสติ ช่วยให้มีปฏิสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงานได้ดีขึ้น⁣⁣⁣
▪️ การมีสติในแง่การเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม พบว่าจะช่วยให้ทักษะการทำงานเป็นกลุ่มดียิ่งขึ้น ลดความขัดแย้งระหว่างบุคคล เพิ่มพฤติกรรมที่ส่งเสริมการร่วมมือกันมากขึ้น เพิ่มทักษะทางสังคม และการเคารพกันระหว่างบุคคล⁣⁣⁣
▪️ การฝึกสติระดับผู้บริหาร พบว่าให้ผลดีในแง่การสร้างการมีส่วนร่วมของพนักงานในทีม⁣⁣⁣
▪️ การฝึกสติยังมีประโยชน์อื่นๆ ที่ส่งผลดีต่อการทำงานทางอ้อมด้วย อาทิ การมีภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงมากขึ้น การเข้าใจคนอื่น และเมื่อเรามีความเข้าใจในเพื่อนร่วมงาน เราก็จะมีสัมพันธภาพที่ดีในที่ทำงานอีกด้วย ฯลฯ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
มาถึงจุดๆ นี้แล้ว หลายท่านอาจสงสัย ว่ารูปแบบการฝึกสติในองค์กรนั้นมีหน้าตาอย่างไร? เคยมีการใช้มาแล้วหรือไม่? แล้วต้องเริ่มอย่างไร? ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
:::::::::::::::::::::::::::⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
🔰 กรณีศึกษาจากองค์กรระดับโลก⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
ในบทความนี้ ดิฉันขออนุญาตเสนอ case study รูปแบบของโปรแกรมการฝึกสติที่มีการนำไปใช้แล้ว โดยโปรแกรมนั้นมีความหลากหลาย ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ สิ่งที่ผู้บริหารต้องการจากการฝึกสติให้พนักงาน ดังนี้ ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ Google⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
เป็นบริษัทผู้บุกเบิกการใช้ Mindfulness Practice มาใช้ในการพัฒนาบุคลากร โดยได้ริเริ่มโครงการ ‘Search Inside Yourself’ ตั้งแต่ปี 2007 มี Chage-Meng Tan วิศวกรผู้มี passion กับการฝึกสติ จนได้ผลดี มาทำจาก side project ฝึกคนในองค์กร จนกลายมาเป็นงานหลักที่ Google และต่อสาธารณชน โดย program นี้มีจุดเน้นคือ ฝึกสติเพื่อให้พนักงานมีความฉลาดทางอารมณ์ (emotional intelligence) มากขึ้น ซึ่งจะช่วยให้พนักงานทำงานได้อย่างมีความสุขมากขึ้น เข้าใจกันและกันมากขึ้น นอกจากนี้ ยังมุ่งเป็นเครื่องมือลดความเครียดและเพิ่มความอดทนในการทำงานอีกด้วย ลักษณะ program นี้เป็น class อบรมระยะเวลา 19 ชั่วโมงใน 7 สัปดาห์ หรือ intensive course ในระยะเวลาสองวันครึ่ง โดยมีการอบรม Attention Training, Self-Knowledge, การสร้างนิสัยจิตใจ (Mental Habits) โดยเน้นการสร้างเจตนาดี มีเมตตา และความเห็นใจต่อคนรอบข้างเป็นอารมณ์หลัก ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ Intel⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
เป็นอีกบริษัทหนึ่งที่นำร่องการฝึกสติให้กับพนักงาน 7,000 กว่าชีวิต โดยมีจุดเน้นคือการประสานการฝึกสติให้เป็นส่วนหนึ่งของระบบและวัฒนธรรมองค์กร ซึ่งโครงการนี้ริเริ่มโดย Lindsay Benjamin, Visual Computing Software Evangelist และ Corporate Mindfulness Lead มีชื่อโครงการว่า ‘Awake@Intel’ ซึ่งกินระยะเวลา 10 สัปดาห์ face-to-face program โดยใช้เวลา 3 ชม. ทุกวันศุกร์มาฝึก โดยในเวลาดังกล่าวจะมีกิจกรรมส่งเสริมการรู้สึกตัวและการฝึกสติ อาทิ การนั่งสมาธิ การเขียน free style โดยจับเวลาเพื่อให้ตระหนักถึงความคิดที่ตนเองมี เป็นต้น โดยพนักงานแต่ละคนก็จะได้ app ในการเข้าถึงการเรียนเรื่องสติ หรือ app ที่ใช้ในการฝึกสติเองโดยเฉพาะ โดยมี pre- และ post- surveys แสดงให้เห็นถึง impact ของการฝึก ซึ่งรวบรวมโดยแผนกทรัพยากรบุคคล⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ SAP⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
ในกรณีนี้จะแตกต่างจาก 2 case ที่กล่าวมา เนื่องจากเป็นการริเริ่มโครงการแบบ bottom-up ตั้งต้นจาก Perter Bostelmann, industrial engineer ใน SAP ที่มีแนวคิดว่าใน ปัจจุบัน คนในองค์กร รวมถึงผู้บริหารยังมีความรู้ความเข้าใจเรื่อง mindfulness ค่อนข้างน้อย และไม่แน่ใจว่าจะพร้อมกับการนำ program เข้ามาใช้มากน้อยแค่ไหน จึงได้มีการเชิญ Chage-Meng Tan, วิศวกรและผู้เชี่ยวชาญด้านการฝึกสติจากบริษัท Google ผู้สร้างหลักสูตรและเขียนหนังสือ Search Inside Yourself มาบรรยายถึงเรื่องการฝึกสติ โดยให้ผู้เข้ารับฟังการบรรยายที่ได้รับการคัดเลือกมาแล้วจำนวน 50 คน ออกไปช่วยโน้มน้าวผู้นำในองค์กรถึงความน่าสนใจและน่านำ program ฝึกสติมาใช้แค่ไหนในองค์กร หลังจากนั้น ผู้บริหารได้ให้พนักงาน SAP จำนวน 10,000 คนเข้าร่วม workshop 2 วันในการฝึกสติ และให้มี trainers ฝึกสติประจำองค์กรทั่วโลกที่จะคอยจัดกิจกรรมถึงสติอยู่มากกว่า 30 พื้นที่อย่างเป็นกิจจลักษณะ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
จะเห็นได้ว่า การเริ่มต้นและรูปแบบของโครงการมีความแตกต่างกันตามบริบทขององค์กร และไม่มีรูปแบบที่ตายตัว แต่สิ่งที่เขามีร่วมกันคือ ไม่ว่าจะริเริ่มจากผู้บริหาร หรือ พนักงาน สิ่งที่สำคัญคือการได้มีประสบการณ์เข้าร่วม ฝึกฝนโดยตรง และสามารถดึงดูดผู้บริหารให้ตัดสินใจทำระบบมารองรับการฝึกสติในองค์กรได้⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
:::::::::::::::::::::::::::⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
มาถึงจุดนี้แล้ว หลายท่านอาจสงสัยถึงความจับต้องได้ของโครงการ ซึ่งมาตรวัดที่ใช้ในปัจจุบันยังมีลักษณะรวมกันอยู่ระหว่างด้านสุขภาวะ, ความสามารถในการรับมือกับความเครียดที่สูงขึ้น, และผลงานในองค์กร ซึ่งก็แล้วแต่ว่าองค์กรจะมุ่งเน้นให้เกิดผลลัพธ์ด้านไหนเป็นหลัก หลังจากนั้นค่อยออกแบบหลักสูตรให้สอดคล้องกับเป้าประสงค์⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
หากอิงจากตัวอย่างที่เคยมีการนำมาใช้ในการประเมินความมีประสิทธิภาพของโครงการ มาตรวัดจะเน้นการรับรู้ของพนักงานในมิติความคุ้มค่าระหว่างเวลา และความพยายามที่มุ่มลงไป กับประโยชน์ที่ได้รับจากการรับรู้ของตน แต่ก็แน่นอนอีกล่ะว่า ทุกสิ่งทุกอย่างย่อมมีลักษณะเป็นเหรียญสองด้าน การฝึกสติในที่ทำงานก็เช่นกัน ⁣⁣
⁣⁣
โดยหากจะหยิบยก method นี้ไปใช้ ให้คำนึงถึงสิ่งเหล่านี้ให้ดี⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ นิยาม และตีความการใช้ mindfulness ในองค์กร: ควรมีการกำหนดเส้นแบ่งให้ชัดเจนว่าเป็น practice และไม่ควรใช้เป็นบรรทัดฐาน กฎเกณฑ์ หรือ norm ค่านิยมร่วมในองค์กร เพราะจะเป็นการละเมิดมิติอื่น ๆ ของบุคคล⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ การประเมิน feedback ทั้งในมิติส่วนบุคคลและมิติหน้าที่การงาน ควรเว้นช่วงระยะเวลา อาจเป็นเดือน เนื่องจากว่าการฝึกในช่วงแรกมันเป็นการฝืน แต่เมื่อมีการฝึกฝนเป็นระยะเวลาหนึ่ง มักให้ผลตามมา เช่น จากผู้ให้สัมภาษณ์ในวิจัย multi-level analysis ของการฝึกสติในองค์กรของ Andreas Ihi (2020) บอกว่า “การฝึกสติเป็นสิ่งที่ค่อนข้างเหนื่อย…และเป็นสิ่งใหม่มากต่อตัวฉัน แต่การฝึกสตินี้ช่วยเราอย่างมากในสองเดือนที่ผ่านมา” ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
▪️ การระบุร่วมให้ชัดเจนว่าจุดประสงค์ หรือ outcome ที่ต้องการจากการ apply program ให้ดี โดยไม่ควรวาง KPI ภาพรวมธุรกิจตามการวาง program mindfulness เนื่องจากว่ายังมีปัจจัยอื่นๆ ที่เข้ามามีบทบาทในภาพรวมที่อาจเกิดขึ้น ถึงแม้ว่าโดยรวมงานวิจัยจะพบสัมพันธ์เชิงบวกระหว่างการฝึกสติกับผลงานในองค์กรก็ตาม ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣⁣
▪️ จากผลสำรวจ พบว่าการฝึกสติในองค์กรก็ไม่ใช่ tools ที่จะสามารถลดอัตราการ turnoverate ได้ มิหนำซ้ำ หากปัจจัยอื่นๆ แย่ ก็อาจพลอยเป็นการเพิ่ม turnoverate ไปอีก เนื่องด้วยว่าระบบและวัฒนธรรมองค์กรในด้านอื่นๆ ก็ยังสำคัญ และจำเป็นต่อการรักษาคุณภาพใจและสร้างแรงจูงใจต่อพนักงานอยู่⁣⁣⁣
⁣⁣
:::::::::::::::::::::::::::⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
ในมิติของการลงมือทำ การนำ mindfulness program มาใช้ จะเกี่ยวโยงกับคณะผู้บริหาร แผนกการสื่อสาร ฝ่ายบุคคล ซึ่งหากจะเริ่มทำในภาพใหญ่ ควรมีกระบวรการที่ประสานเข้าไปในวัฒนธรรมองค์กร เช่น การวางการวัดผล pre- post- assessment, ให้ระดับผู้จัดการในการฝึกการสื่อสารกับพนักงาน ในระหว่างการจัดการประชุม การเน้นย้ำในเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างสุขภาวะส่วนบุคคล และ organizational performance รวมไปถึงการจัดเวลา หรือ ลดภาระงานในบางช่วงเวลาเพื่อให้พนักงานได้สามารถมีเวลาในการเข้าร่วมโครงการโดยไม่ต้องกังวล⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
ท้ายนี้ แน่นอนว่า เมื่อเราพูดถึง “การฝึกสติ” มันก็คือการฝึกฝนรูปแบบหนึ่ง ย่อมเป็นสิ่งที่มีความท้าทาย และอาศัยเวลาในการทำเพื่อเกิดเป็นทักษะขึ้น ดังนั้น การอดทน เฝ้าดูผลลัพธ์ในระยะยาวจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติควรตระหนักถึงกระบวนการที่ใช้เวลานี้เช่นกัน  ⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
⁣⁣⁣
A Cup of Culture⁣⁣⁣
———–⁣⁣⁣
วัฒนธรรมองค์กร⁣⁣⁣
Corporate culture⁣⁣⁣
Organizational culture⁣⁣⁣
⁣⁣.
.